Pensioenen vormen een belangrijke bijdrage aan de oplossing van de klimaatcrisis, want zonder pensioen is het krijgen van veel kinderen voor veel mensen de enige mogelijkheid om zich te verzekeren van een goede oude dag. Zonder de sterke groei van de wereldbevolking hadden we nu geen klimaatprobleem. Natuurlijk ligt de gemiddelde carbon footprint in grote delen van Afrika veel lager dan in het rijke Westen, maar rijke landen hebben het privilege dat ze daar wat aan kunnen doen. Arme landen groeien nog altijd sterk in bevolking en daardoor ook in de vraag naar fossiele brandstoffen. Pensioenen remmen op de lange termijn de bevolkingsgroei en dragen daardoor bij aan het oplossen van de klimaatcrisis.

Pensioenen zijn ontstaan sinds het midden van de 17^e eeuw, alleen was de maatschappelijke invloed door de geringe omvang toen nog klein. Tot ver in de 19^e eeuw was er voor grote delen van de bevolking geen pensioen of oudedagsvoorziening. Mensen moesten daar zelf voor zorgen. Op het platteland kon dat via veel kinderen, maar door industrialisatie en urbanisatie ontstond een proletariaat dat maar nauwelijks rond kon komen.

Het was Otto von Bismarck, de ijzeren kanselier, die als eerste kwam met een inkomensverzekering voor een brede groep van ouderen, invaliden en zieken. De pensioenleeftijd was eerst 70 jaar, maar werd later verlaagd naar 65 jaar. In veel andere Europese landen werd pas na de Tweede Wereldoorlog zo’n stelsel opgebouwd. Het verschil tussen het stelsel van Bismarck en verschillende stelsels na de Tweede Wereldoorlog is dat in het stelsel van Bismarck de pensioenlasten werden gedragen door de werkende bevolking, terwijl het kenmerk van pensioenfondsen juist is dat mensen zelf sparen voor hun pensioen later. In het eerste stelsel moet het BBP wel sterker blijven groeien dan de groei van het aantal gepensioneerden anders krijgt zo’n stelsel al snel Ponzi-achtige kenmerken. Bij pensioenen die worden gedekt door kapitaal hebben werknemers de consumptie uitgesteld. De naoorlogse babyboomgeneratie is de eerste echte generatie die hiermee wordt geconfronteerd. Die mensen hebben jarenlang een dag of meer per week gewerkt voor hun pensioen en de opbrengst daarvan niet geconsumeerd. Nu zitten we midden (babyboomers zijn de groep die geboren is tussen 1945 en 1965) in het moment dat deze generatie met pensioen gaat. Ze stoppen met werken (produceren) en gaan alleen nog maar consumeren. Daarbij komt dat deze mensen langer leven dan waar oorspronkelijk rekening mee werd gehouden, vaak ook nog eens in goede gezondheid. Wat dat betreft is het vreemd dat vergrijzing wordt geassocieerd met deflatie. Waarschijnlijk komt dit door Japan, het meest vergrijsde land ter wereld. Maar de deflatie in Japan was toch echt het gevolg van het uiteenspatten van de dubbele zeepbel. Als de gepensioneerden daaraan al een bijdrage zouden leveren is dat bij een nominaal vast pensioen enige deflatie wel op prijs wordt gesteld. Normaal gesproken zorgt minder productie en meer consumptie voor hogere prijzen.

Bijkomend probleem bij de vergrijzing is dat de beroepsbevolking in het rijke Westen aan het krimpen is. Deels is dat een demografisch effect, waardoor juist in de rijkste landen mensen minder kinderen krijgen. Er zijn echter ook andere factoren. In die rijke landen gaan mensen eerder met pensioen. Zeker na de coronacrisis besluiten opvallend veel vijftigers om te stoppen met werken. Ook studeren steeds meer kinderen steeds langer, waardoor de beroepsbevolking onder de 24 jaar implodeert. Verder is bij jongere generaties het hebben van een vaste baan veel minder relevant. In de gig-economy werken mensen vaak om te leven, maar leven ze niet om te werken. De Verenigde Staten hebben daarbovenop nog het probleem van de fentanyl-epidemie, wat er zelfs voor zorgt dat daar de gemiddelde levensverwachting nu zelfs onder die van China ligt. Gepensioneerden worden ook in de VS nog altijd ouder, maar de daling wordt veroorzaakt door de vele drugs-slachtoffers. Dat zijn er meer dan 100.000 per jaar en dat betekent dat er waarschijnlijk ook nog eens vele miljoenen verslaafd zijn, niet goed voor de arbeidsproductiviteit.

Als er niet genoeg geld is voor de pensioenen zijn er verschillende mogelijkheden om het spanningsveld tussen vergrijzing en een krimpende beroepsbevolking te adresseren. Zo kunnen de jongeren meer gaan betalen voor de ouderen, maar dit remt de economische groei. Verder kan het pensioen natuurlijk ook omlaag, maar omdat deze groep trouwe stemmers steeds groter wordt, is dat politiek onhaalbaar. Een optie is ook om de inflatie op te laten lopen, waardoor geld minder waard zal worden. Leonid Brezhnev stelde ooit dat in de Sovjetunie ‘mensen doen alsof ze werken en de overheid doet alsof ze worden betaald’. In de Sovjetunie had geld even veel waarde als bij Monopoly. Toch zit er nog een stap tussen voordat inflatie (het afwaarderen van geld) in dit kader wordt gezien als oplossing. Eerst loopt namelijk de schuld van de overheid op, een vorm van uitstel, maar geen afstel. Afgelopen week waarschuwden Moody’s, S&P en Fitch dat deze demografische ontwikkelingen van invloed zullen zijn op de kredietwaardigheidsbeoordeling van overheden. Demografie is iets wat speelt op lange termijn, maar de gevolgen zijn nu voelbaar. In de EU zal het aantal 65-plussers van nu 20 procent stijgen naar 30 procent in 2050. Ook Japan en de VS zitten dan op een vergelijkbaar percentage. Als de kosten van de vergrijzing worden gedragen door de overheid dan stijgt de schuld als percentage van het BBP sterk. Dan gaan het niet alleen over pensioenen, maar ook over de kosten van de gezondheidszorg. Bij elkaar zorgt dit er volgens de kredietbeoordelaars voor dat de helft van de staatsobligaties in de toekomst geen investment grade meer zijn, waarbij landen als Italië, Spanje, maar ook Duitsland voorop lopen. In Europa is er één opvallende uitzondering en dat is Griekenland. Daar gaan de kosten die samenhangen met de vergrijzing op termijn juist omlaag.

Er is nog een alternatief om dit probleem op te lossen en dat is door de productiviteit per medewerker te verhogen. Wat dat betreft is er goed nieuws te melden, want de snelle adoptie van ChatGPT zorgt er voor dat ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie in een stroomversnelling komen en daarmee ook de productiviteitsontwikkeling. In de toekomst helpen robots en automatisering er dus voor dat alle pensioenen betaalbaar blijven. Hieronder honderd redenen waarom kunstmatige intelligentie de productiviteit kan verhogen (met dank aan ChatGPT:

1. Snellere gegevensanalyse en besluitvorming.
2. Automatisering van repetitieve taken.
3. Verbeterde nauwkeurigheid en consistentie.
4. Verhoogde efficiëntie in gegevensverwerking.
5. Optimalisatie van bedrijfsprocessen.
6. Real-time monitoring en rapportage.
7. Voorspellende analyses voor betere planning.
8. Verbeterde klantenservice en ondersteuning.
9. Optimalisatie van voorraadbeheer.
10. Snellere detectie en oplossing van problemen.
11. Geautomatiseerde boekhouding en financieel beheer.
12. Personalisatie van producten en diensten.
13. Efficiënte en nauwkeurige kwaliteitscontrole.
14. Verhoogde snelheid in productontwikkeling.
15. Geautomatiseerde gegevensinvoer en -verwerking.
16. Optimalisatie van supply chain-processen.
17. Betere capaciteitsplanning.
18. Efficiëntere klantsegmentatie en targeting.
19. Snellere detectie van frauduleuze activiteiten.
20. Verbeterde risicobeheersing en compliance.
21. Automatische vertaling en taalverwerking.
22. Geavanceerde beeld- en spraakherkenning.
23. Geautomatiseerde marktonderzoeksanalyse.
24. Efficiëntere logistieke planning en routing.
25. Verbeterde automatische documentclassificatie.
26. Optimalisatie van verkoopvoorspellingen.
27. Snellere en betrouwbaardere zoekalgoritmen.
28. Geautomatiseerde prijsbepaling en dynamische prijsstelling.
29. Verbeterde efficiëntie in energiebeheer.
30. Automatische generatie van rapporten en samenvattingen.
31. Geautomatiseerde aanbevelingssystemen.
32. Betere productaanpassing aan klantvoorkeuren.
33. Verhoogde nauwkeurigheid in medische diagnoses.
34. Geoptimaliseerde routeplanning voor bezorgdiensten.
35. Efficiëntere middelenallocatie.
36. Snellere en effectievere productondersteuning.
37. Verbeterde automatische gegevensvisualisatie.
38. Geautomatiseerde identificatie van trends en patronen.
39. Optimalisatie van reclame-uitgaven en targeting.
40. Verhoogde nauwkeurigheid bij het voorspellen van vraag en aanbod.
41. Efficiëntere productieplanning en -beheer.
42. Verbeterde persoonlijke assistentie.
43. Automatische herkenning van afwijkingen en anomalieën.
44. Geautomatiseerde contentcreatie en -curatie.
45. Efficiëntere time management-tools.
46. Snellere detectie van cyberaanvallen en beveiligingsinbreuken.
47. Optimalisatie van werknemersplanning en roostering.
48. Verbeterde detectie en preventie van ziekten.
49. Geautomatiseerde sentimentanalyse in sociale media.
50. Efficiëntere klachtenafhandeling en klanttevredenheidsonderzoek.
51. Snellere identificatie van verkoopkansen.
52. Verbeterde automatische vertaling in realtime.
53. Automatische planning en coördinatie van vergaderingen.
54. Geautomatiseerde juridische documentanalyse.
55. Efficiëntere tracking en analyse van marketingcampagnes.
56. Snellere analyse van concurrentiegegevens.
57. Verbeterde voorspellingen van beurs- en financiële markten.
58. Geautomatiseerde beoordeling van sollicitaties en cv's.
59. Efficiëntere analyse van vastgoed- en onroerendgoedmarkten.
60. Snellere identificatie van potentiële bedrijfspartners.
61. Verbeterde automatische spraakinteractie.
62. Automatische prijsonderhandeling en -optimalisatie.
63. Geautomatiseerde ontwikkeling van softwarecode.
64. Efficiëntere analyse van klantfeedback en -recensies.
65. Snellere detectie en analyse van verkeerspatronen.
66. Verbeterde efficiëntie bij het detecteren van productafwijkingen.
67. Optimalisatie van landbouw- en oogstprocessen.
68. Geautomatiseerde analyse van concurrentiepatenten.
69. Efficiëntere credit scoring en risicobeoordeling.
70. Snellere identificatie van kwaliteitsproblemen in de productie.
71. Verbeterde automatische spraakgeneratie.
72. Automatische generatie van digitale content.
73. Geautomatiseerde voorspelling van verkeersstroom en congestie.
74. Efficiëntere planning en optimalisatie van onderhoud.
75. Snellere analyse van grote datasets.
76. Verbeterde automatische video-analyse.
77. Optimalisatie van winkelindeling en productplaatsing.
78. Geautomatiseerde analyse van gebruikersgedrag en -interactie.
79. Efficiëntere beheer van klantrelaties.
80. Snellere identificatie van productiefouten.
81. Verbeterde automatische chatbots en virtuele assistenten.
82. Automatische generatie van muziek en kunstwerken.
83. Geautomatiseerde analyse van klimaatgegevens.
84. Efficiëntere planning en optimalisatie van transportroutes.
85. Snellere identificatie van beveiligingslekken in software.
86. Verbeterde automatische biometrische identificatie.
87. Optimalisatie van vraagvoorspelling in de horeca.
88. Geautomatiseerde analyse van sensorgegevens.
89. Efficiëntere beheer van elektriciteitsnetwerken.
90. Snellere identificatie van verzekeringsfraude.
91. Verbeterde automatische vertaling van technische documentatie.
92. Automatische generatie van code-documentatie.
93. Geautomatiseerde analyse van sentiment in klantrecensies.
94. Efficiëntere planning en routing van openbaar vervoer.
95. Snellere identificatie van mogelijke beleggingskansen.
96. Verbeterde automatische tekstsamenvatting.
97. Optimalisatie van brandstofverbruik in transport.
98. Geautomatiseerde analyse van bioinformatica-gegevens.
99. Efficiëntere beheer van verkeerslichten en verkeersstromen.
100. Snellere identificatie van patroonafwijkingen in industriële processen.

Abonneer op deze nieuwsbrief via www.aureus.eu/nieuwsbrief 

Voor tussentijdse updates, volg Auréus op Linkedin

De besluiten van het Macrocomité van Auréus worden gebruikt voor de invulling van de Actieve portefeuille. In deze portefeuille worden aandelen, obligaties en alternatieve beleggingen over- of onderwogen en kunnen er actieve keuzes worden gemaakt voor bepaalde sectoren, regio’s, obligaties, looptijden ect. Risicobeperking is een belangrijk onderdeel van de Actieve portefeuille. De Markt/Factor portefeuille wijkt slechts beperkt af van de index (MSCI ACWI IMI). Er is sprake van een structurele allocatie naar vijf factoren om de factorpremie op lange termijn te innen. Daarom worden keuzes van het Macrocomité niet meegenomen. Wel wordt er geherbalanceerd wanneer het portefeuillegewicht 10 procent afwijkt van de neutrale allocatie.  De SRI-Impact-portefeuille heeft een focus op duurzame en impactvolle beleggingen/bedrijven, de benchmark voor deze portefeuille is de MSCI ACWI SRI. Om een kern van duurzame SRI-fondsen bevinden zich 6 impactsatellieten. Keuzes gemaakt in het Macrocomité worden voor zover relevant meegenomen in de SRI-Impact-portefeuille. Voor de Individuele Aandelenportefeuille maken wij gebruik van de research en beleggingsfilosofie van Financiële Diensten Amsterdam (FDA). Deze op groei- en kwaliteitsaandelen gerichte research/strategie heeft een allocatie naar Europese en Amerikaanse aandelen. Het doel is de outperformance van de benchmark (MSCI World). Keuzes gemaakt in het Macrocomité ten aanzien van over- of onderwegen van aandelen en obligaties worden meegenomen voor de allocatie in de Individuele Aandelenportefeuille, voor de regio- en de sectorverdeling volgen wij de research van FDA. 

Auréus streeft er naar om correcte en actuele informatie te verstrekken afkomstig van betrouwbare bronnen, maar kan de juistheid en volledigheid van de informatie in deze publicatie niet garanderen. Aan deze publicatie kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Auréus aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enige directe of gevolgschade voortvloeiende uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud ervan. Deze publicatie is niet bedoeld als een aanbod of verzoek tot aan- of verkoop van een financieel instrument en moet evenmin worden beschouwd als een persoonlijk beleggingsadvies, aangezien de inhoud van deze publicatie niet is toegesneden op de individuele (financiële) situatie en doelstellingen van beleggers. Potentiële beleggers worden er nadrukkelijk op gewezen dat aan beleggen financiële risico's zijn verbonden. Zij dienen dan ook goed kennis te nemen van de inhoud van relevante informatie over desbetreffende belegging (prospectus, informatiememorandum, essentiële beleggersinformatie, essentiële-informatiedocument etc.) en worden geadviseerd onafhankelijk advies in te winnen om zich een goed oordeel te kunnen vormen over die risico's en/of deze risico's passen in/bij hun beleggingsdoelstellingen, financiële situatie, risicoprofiel en risico acceptatie. De waarde van een belegging kan fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers bij verkoop of beëindiging van hun belegging minder terugkrijgen dan hun inleg. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.